Πέμπτη, 16 Οκτωβρίου 2014
Αρώνια - Aronia melanocarpa
1.Γενικά για το φυτό
Η αρώνια η μελανόκαρπη (Aronia melanocarpa), (Black Chokeberry) ανήκει στην οικογένεια των ροδοειδών (Rosaceae) και είναι ένα φαρμακευτικό φυτό, το οποίο φύεται στην Βορειοανατολική Αμερική και στον Νότιο Καναδά, σε ευρεία έκταση σε ξηρές έως υγρές περιοχές. Είναι φυλλοβόλος θάμνος ύψους 1-2,5 μέτρων. Η αρώνια είναι ένα θαμνώδες φυτό που η συστηματική του καλλιέργεια, στην Ευρώπη και Ρωσία, άρχισε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού αναγνωρίστηκε για την πολύτιμη φαρμακευτική και υγιεινή αξία των καρπών της. Η αρώνια στην διεθνή κλίμακα των φαρμακευτικών φυτών (1-5) κατέχει την πρώτη θέση (κλίμακα 1).
2. Μορφολογία-Προδιαγραφές φυτού
Η αρώνια είναι μακρόβιος θάμνος, διότι αναπτύσσει ευρύ ριζικό σύστημα και αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες 25 °C, με αποτέλεσμα να μπορεί να καλλιεργηθεί σχεδόν σε όλες περιοχές της Ελλάδας με εξαίρεση τις πολύ θερμές περιοχές όπου έχουμε συχνούς καύσωνες 43°C. Οι ρίζες (εκτός από την κεντρική) είναι επιφανειακές και λεπτές. Αναπτύσσει πολλές παραφυάδες. Τα φύλλα είναι ελλειπτικά (2-6εκ. μήκος και 1-4εκ. πλάτος). Το χρώμα των φύλλων κατά την άνοιξη και το καλοκαίρι είναι ανοικτό έως σκούρο πράσινο, και το φθινόπωρο αλλάζει σε διάφορα χρώματα (πορτοκαλί, ροδοκόκκινο, απαλό ροζ). Το φυτό ανθίζει τον Ιούλιο, τα άνθη είναι άσπρα με μικρές ταξιανθίες. Το χρώμα του κορμού είναι (καφέ έως ανοικτό μαύρο). Ο καρπός είναι μικρός (7-12 χιλιοστά), στρογγυλός, μαύρος όταν ωριμάζει. Στην Ελλάδα ωριμάζει Αύγουστο – ΄β μισό του Σεπτεμβρίου. Η παραγωγή καρπών αρχίζει από το δεύτερο έτος καλλιέργειας με το φυτό να παρουσιάζει κάποια δείγματα καρπου και χρονία με χρονία η παραγωγή πολλαπλασιάζεται.Από το 5ο έτος καλλιέργειας όταν και το φυτό θα έχει αναπτυχθεί και κατάλληλα το φυτό παρουριάζει την μέγιστη απόδοσή του.
3. Οικονομική σημαντικότητα
Ο σκοπός της καλλιέργειας της αρώνιας είναι η παραγωγή χυμού και φαρμακευτικών σκευασμάτων, διότι οι καρποί της αρώνιας είναι πλούσιοι σε ουσίες όπως ανθοκυανίνες, φαινόλες, κατεχίνες, φλαβονόλες, κ.α..
Η οικονομική σημασία της καλλιέργειας της αρώνιας είναι τεράστια, διότι το κόστος καλλιέργειας είναι αρκετά χαμηλό και αποδίδει εισόδημα σε μικρό διάστημα (δύο έως τρία έτη μετά την φύτευση), η φυτεία διαρκεί μεγάλο διάστημα (έως 50 έτη), η καλλιέργειά της μπορεί να γίνει και βιολογική δεν είναι απαραίτητες οι συστηματικές λιπάνσεις, ραντίσματα, διότι δεν έχουν αναφερθεί μέχρι σήμερα ασθένειες).
4. ΓΙΑΤΙ να βάλουμε στο τραπέζι μας την αρώνια.
Ο καρπός της αρώνιας είναι βρώσιμος και εύγευστος (ιδιαίτερα μετά από επεξεργασία), και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευρύτατα σε μαρμελάδες, διότι περιέχει μία πολύτιμη ουσία, την πηκτίνη. O καρπός μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην φαρμακοβιομηχανία, διότι περιέχει και βιταμίνη C σε υψηλά επίπεδα (15-30 mg στα 100 γραμμάρια), καθώς και πολλές άλλες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία (Α, Β1, Β2, Β3, Β6, Β9, Ε, Κ, P). Το κυριότερο προϊόν της αρώνιας για πώληση είναι οι καρποί (νωποί, καταψυγμένοι και αποξηραμένοι σε μορφή σταφίδας). Επιπλέον, οι καρποί επεξεργαζόμενοι παρέχουν μεταποιημένα προϊόντα υψηλής αξίας, όπως μαρμελάδες, χυμούς, σιρόπι, λικέρ ή κρασί. Στα Βαλκάνια υπάρχουν πολλές εταιρίες που παρασκευάζουν κρασί από τους καρπούς της αρώνιας.Το κρασί της αρώνιας συνίσταται και την αναζωογόνοση του οργανισμου και την βελτίωση του καρδιαγγειακού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμου.
Η αρώνια θεωρείται είδος πολύτιμο για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε ζωτικές πολυφαινόλες (πέντε φορές περισσότερο από τα σταφύλια). Τα εκχυλίσματα των καρπών και φύλλων της αρώνιας έχουν χρήσιμες αντιοξειδωτικές ιδιότητες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις φαρμακοβιομηχανίες, διότι εμπεριέχουν ουσίες με χρήσιμες θεραπευτικές ιδιότητες (ανθοκυανίνες, πολυφαινόλες, βιοφλαβονόλες, ταννίνες, ισταμίνες, σεροτονίνες, κ.α.). στα φαρμακεία του εξωτερικού διατίθενται σκευάσματα της αρώνιας, σε κάψουλες, σταγόνες, κ.α.
5. Καλλιεργητικές τεχνικές
Γενικά, η αρώνια μπορεί να καλλιεργηθεί σε όλους σχεδόν τους τύπους εδαφών, με την προϋπόθεση ότι τα εδάφη πρέπει να αποστραγγίζονται, διότι το φυτό είναι ευαίσθητο στην περίσσεια νερού. Δεν απαιτεί παρά ελάχιστο κλάδεμα το οποίο είναι κλάδεμα σχηματισμού τα πρώτα 3 χρόνια καλλιέργειας και στη συνέχεια το κλάδεμα συντήρησης που ακολουθείτε στις περισσοτερες καλλιέργειες ακόμη πρέπει να κλαδεύονται τα ξερά κλαδιά, ώστε το φυτό να αναπτύσσεται σε φωτεινότερες συνθήκες. Η αρώνια μπορεί να ανταποκριθεί στις δυσκολίες μιας βιολογικής καλλιέργειας, καθώς δεν προσβάλλεται από ασθένειες και για τον λόγο αυτό δεν χρειάζεται ραντίσματα και λιπάνσεις (παρά μόνο με ζωικά ή φυτικά υπολείμματα, κοπριά).
6. Εδαφοκλιματικές απαιτήσεις
Είναι είδος που μπορεί να καλλιεργηθεί ευρύτατα σε διαφορετικά κλίματα (ξηρά ή υγρά) και εδάφη (αμμώδη έως πηλώδη, όξινα, ουδέτερα, αλκαλικά). Απαιτεί ηλιοφάνεια, αλλά δύναται να ευδοκιμήσει και σε ημίσκια περιβάλλοντα. Η αρώνια αντέχει σε παγετούς) -25 °C, όμως επηρεάζεται από υψηλές θερμοκρασίες καύσωνες >45 °C). Τέλος, πρέπει να ποτίζεται το καλοκαίρι, ιδιαίτερα στα πρώτα δύο έτη μετά την φύτευση κατά προτίμηση με στάγδην άρδευση
7. Προετοιμασία του εδάφους-Αποστάσεις φύτευσης
Πριν την φύτευση γίνεται όργωμα αλλά και φρεζάρισμα του αγροτεμαχίου.Οι κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης, σε μέτρα, είναι 1,5 μ. απόσταση φυτό από φυτό πάνω στη γραμμή φύτευσης και 2,5 4,0 μ. απόσταση γραμμή από γραμμή φύτευσης .Μετά την χάραξη των γραμμών ακολουθεί η διάνοιξη λάκκων βάθους 50 εκ. και διαμέτρου 45 εκ.
Κατά την φύτευση των φυτών είναι καλό να αναμιγνύουμε το ήδη υπάρχων χώμα με φυλλόχωμα ή τύρφη ώστε να βοηθήσουμε στην καλύτερη ανάπτυξη του φυτού.
8.Λίπανση
Δεν χρειάζονται χημικά λιπάσματα, διότι η καλλιέργεια της αρώνιας γίνεται κατά κανόνα βιολογικά. Όμως η παραγωγή αυξάνεται με την εμπλουτισμό του εδάφους με οργανική ουσία (κοπριά), διότι βελτιώνεται η δομή και η σύσταση του εδάφους.
9.Άρδευση
Το φυτό της αρώνιας είναι ευαίσθητο σε συνθήκες μακράς ξηρασίας και για τον λόγο αυτό χρειάζεται άρδευση κατά προτίμηση σε στάγδην, ιδιαίτερα στα πρώτα δύο έτη μετά τη φύτευση αλλά και κατά την καρπόδεση του φυτού τα επόμενα χρονιά , διότι η άρδευση της φυτείας βελτιώνει κατά πολύ τις τελικές αποδόσεις
10. Ασθένειες-Εχθροί
Η φυτοπροστασία της αρώνιας δεν αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα, διότι η σκληρή και παχιά επιδερμίδα των φύλλων, καθώς και η μεγάλη περιεκτικότητα των φύλλων και των καρπών σε πολυφαινόλες αποτελούν σημαντική φυσική άμυνα για το φυτό. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι τα άγρια πουλιά, διότι προκαλούν ζημιές, όταν οι καρποί ωριμάσουν. Για την προστασία από τα πουλιά χρησιμοποιούνται διάφοροι μέθοδοι (ηχητικές μέθοδοι, δίχτυα, σκιάχτρα, κ.α.).
11.Η συλλογή του καρπού και η επεξεργασία του
Η συγκομιδή των καρπών της αρώνιας για την Ελλάδα γίνεται χειρωνακτικά από τον Αύγουστο έως τα μέσα Σεπτεμβρίου. Οι καρποί διατηρούνται νωποί σε ψυγεία στους 2 °C για διάστημα τριών μηνών και πωλούνται ως νωποί ή διατηρούνται σε καταψύκτες για μεγάλα χρονικά διαστήματα και πωλούνται ως κατεψυγμένοι. Επιπλέον, οι καρποί αφού αποξηρανθούν, μπορούν να πωληθούν σε μορφή σταφίδας όπου και διατηρούνται για τουλάχιστον 2 χρόνια χωρίς καμία αλλοίωση των θρεπτικών στοιχείων του καρπού. Επίσης, οι καρποί μπορούν να μεταποιηθούν σε εμπορεύσιμα προϊόντα υψηλής αξίας και οικονομικής σημασίας, όπως μαρμελάδες, χυμούς, σιρόπι ή κρασί. Σημαντικό οικονομικό όφελος μπορεί προκύψει με την μεταποίηση των εκχυλισμάτων των καρπών αρώνιας σε φαρμακευτικές ουσίες για την καταπολέμηση πολλών ασθενειών.
12.Αποδόσεις
Σήμερα, σε διεθνές επίπεδο οι εκτάσεις που καλλιεργούνται με αρώνια δεν είναι μεγάλες, αν και η ζήτηση σε καρπούς και μεταποιημένα προϊόντα αυξάνεται
Τα φυτά, όταν φυτεύονται σε αποστάσεις 1,5 x 3 μ. είναι 160 ανά στρέμμα. Όταν στο αγρόκτημα τηρηθούν οι απαιτούμενες καλλιεργητικές φροντίδες (απομάκρυνση χόρτων , πότισμα κατά την θερινή περίοδο, κλάδεμα των ξερών κλαδιών του φυτού και εμπλουτισμός με κοπριά (καλοχωνεμένη τουλάχιστον 2 ετών )επιφανειακά, μετά από τρία έτη (όταν τα αρχικά φυτάρια που φυτεύτηκαν είναι ηλικίας 2 ετών), η παραγωγή είναι υψηλή. Η απόδοση σε καρπούς κατά μέσο όρο
κυμαίνεται στα 8-12 κιλά/φυτό, 1280-1920 κιλά/στρέμμα. Οι τιμές πώλησης των καρπών της αρώνιας στην διεθνή αγορά (Ευρώπη, Αμερική, Ρωσία, κλπ) κυμαίνονται από 25 ευρώ/κιλό οι νωποί και 30 ευρώ/κιλό οι κατεψυγμένοι και οι αποξηραμένοι 40-45 ευρώ /κιλό . Οι χυμοί από 7-8 ευρώ/λίτρο και το κρασί από 15-30 ευρώ/λίτρο.